Από τη στήλη "Απόψεις και απόψεις" του περιοδικού "Φιλόλογος"
Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΑΣ
Η παιδεία στον τόπο μας, και μάλιστα η μέση εκπαίδευση, λίμναζε εδώ και
χρόνια σε στάσιμα νερά· το κακό μεταδίδονταν με ταχύτητα από το αρμόδιο
υπουργείο στους δασκάλους, από τους δασκάλους στους μαθητές και
αντιστρόφως. Το έμψυχο υλικό, σαστισμένο μέσα στον φαύλο αυτόν κύκλο,
αντιδρούσε σπασμωδικά και χωρίς αποτέλεσμα: οι μαθητές κάθε
κατηγορίας αντικατέστησαν το σχολείο με το φροντιστήριο και την έφεση
για μάθηση με αφελή χρησιμοθηρία· οι δάσκαλοι αγωνίζονταν να
περισώσουν την ηθική τους αξιοπρέπεια –για την υλική δε γινόταν πια
λόγος– και το κοινωνικό τους κύρος, και παρά τη θέλησή τους συνήθως τα
έχαναν και τα δυο· η πολιτεία εξαντλούσε τη δραστηριότητά της κυρίως σε
ρητορείες περί ελληνοχριστιανικού πολιτισμού· ο πολύς κόσμος
επαναλάμβανε με ρομαντική απαισιοδοξία το τροπάριο ότι το μορφωτικό
επίπεδο στον τόπο μας ολοένα και πέφτει, ότι οι ημιμαθείς πληθαίνουν, και
νοσταλγούσε «τα παλιά καλά χρόνια, που τα παιδιά μας μάθαιναν γράμματα
και που πέρασαν ανεπιστρεπτί.
Το παραπάνω απόσπασμα προέρχεται από κείμενο του 1964, στο πρώτο τεύχος
του παρόντος περιοδικού. Στοιχίζεται κάτω από τον τίτλο «Τομή» και περιγράφει την
κατάσταση που θέλησε να αντιμετωπίσει η περίφημη «εκπαιδευτική μεταρρύθμιση»
του 1963-1964. Πέρασαν 56 χρόνια από τότε. Ο τόπος μας γνώρισε στο μεταξύ
εξάρσεις και υπέστη κρίσεις, κινήθηκε μεταξύ αισιοδοξίας και απαισιοδοξίας και
προσπάθησε να εξοικειωθεί με έννοιες όπως «αλλαγή» και «ανάπτυξη», «αριστεία»
και «καινοτομία». Οι διαπιστώσεις, όμως, του παραπάνω αποσπάσματος παραμένουν,
σχεδόν ανατριχιαστικά, επίκαιρες. Θα μπορούσε κανείς να χρησιμοποιήσει ακόμα και
τις ίδιες λέξεις και φράσεις για να περιγράψει τη σημερινή κατάσταση: «λιμνάζω»,
«σαστισμένο έμψυχο υλικό», «χρησιμοθηρία», «διάσωση αξιοπρέπειας των
δασκάλων», «ρητορείες», «χαμηλό μορφωτικό επίπεδο», «ρομαντική απαισιοδοξία και
νοσταλγία για την παιδεία των παλαιών χρόνων».
Η συνέχεια
εδώ
